Konkubinat - inaczej kohabitacja – jest to podobny do małżeństwa, związek dwóch osób. Ze względu na brak rejestracji cywilnej, lub też religijnego usankcjonowania związku, ma on charakter nieformalny. W relacji tej kobieta nazywana jest konkubiną natomiast mężczyzna konkubinem, lub konkubentem. Na świecie i w polskich naukowych publikacjach socjologicznych, stosowane jest określenie kohabitacji.
Współcześnie, w niektórych krajach jest on bardziej rozpowszechniony niż małżeństwo, a przykładem mogą być kraje skandynawskie. W takich krajach jak Holandia , Belgia, Luksemburg, Szwecja, Finlandia, czy też Francja, konkubinat można zarejestrować, powodując tym samym podobne skutki prawne, jak w przypadku ślubu. Do rejestracji konkubinatu potrzebne jest zgodne, pisemne oświadczenie w stosownym urzędzie. W przypadku zakończenia związku również należy złożyć przez jedną ze stron podobne oświadczenie. Ma ono charakter umowy cywilnoprawnej ze szczególnymi ustaleniami zakresu wzajemnej odpowiedzialności prawnej i majątkowej, dlatego też na jego podstawie rozstający się konkubenci, mogą dochodzić swoich praw w razie sporów majątkowych.
W większości pozostałych państw Unii Europejskiej, USA, Australii, Kanadzie oraz Wielkiej Brytanii, istnieje możliwość dziedziczenia po konkubencie, a po przedstawieniu rzetelnych dowodów, także dochodzenia alimentów. W Polsce konkubenci, stanowią dla siebie charakter tylko osób najbliższych, co wiąże się jedynie z pewnymi skutkami w postępowaniu karnym, np. w postaci możliwości odmowy zeznań wobec konkubenta. Ze względu na ograniczenia wynikające z pozostawania w takim związku, niemożliwe jest wspólne przysposobienie dziecka, lub sprawowanie funkcji opiekuna. Wszelkie roszczenia majątkowe odbywają się na zasadzie wzajemnych porozumień, zwanych umowami konkubenckimi. Różnica pomiędzy takimi umowami, a majątkowymi, wynika z założenia, że w sytuacji konkubinatu dochodzi do formowania się stosunków osobistych, natomiast w przypadku umów majątkowych, do osiągnięcia celu gospodarczego.